Historia dworu w Vinkšnupiai
Dwór w Vinkšnupiai znany jest jako oddzielna jednostka rolnicza już od XVII wieku. Jego nazwa została po raz pierwszy wymieniona w 1649 roku.
W 1661 r. Vinkšnupiai zostało podarowane Tatarowi Dawidowi Baranowskiemu (Dovydas Baranovkis) za jego osiągnięcia w wojnach. Inwentarz wsi został spisany przez A. Tatarisa i jest przechowywany w Bibliotece Uniwersytetu Wileńskiego, w Dziale Rękopisów. Opisuje granice wsi Vinkšnupiai, nadane rotmistrzowi J.W.P. (stopień wojskowy oficera kawalerii w armii) Dawidowi Baranowskiemu. Wieś składała się z 13 włóków (włóka to późnośredniowieczna jednostka miary ziemi w Wielkim Księstwie Litewskim, 1 włóka równa się 21,38 hektara. Włóka była również jednostką, która określała podatki i inne obowiązki wobec państwa), wszyscy dzierżawcy i to, co posiadali, było rejestrowane.
Do 1703 r. majątek Vinkšnupiai został w pełni zbudowany i składał się z domów, budynków gospodarczych i browaru. Dwór, podobnie jak inne dwory w tym czasie, został podzielony na część reprezentacyjną i gospodarczą. Część reprezentacyjna składała się z Dworu, piwnic, stodoły, jednostki administracyjnej, obszaru czyszczenia (do celów sanitarnych i higienicznych), a część gospodarcza składała się z budynków gospodarczych, stodół i stajni.
W 1704 r. w księgach trybunału najwyższej rangi dokonano wpisu, że wieś Vinkšnupiai została obciążona hipoteką z powodu długów. W tym czasie właścicielem Dworu był Jakub Baranowski (Jokubas Baranovkis), który odziedziczył Dwór i wieś po swoim ojcu Dawidzie Baranowskim. W dokumencie wymieniono majątek rodziny, w tym wieś Vinkšnupiai, która składała się z 13 włóków ziemi i jej dzierżawców, ich żon, dzieci, robotników, a także wyszczególniono ich zatrudnienie. Jak również sam Dwór ze wszystkimi budynkami gospodarczymi, stodołami, magazynami, stajniami i browarem.
W 1775 r. sporządzono listę Tatarów, którzy posiadali ziemię/ majątek w okolicy. Stanisław August (ostatni władca obu Rzeczypospolitej, król Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego) stwierdził, że Tatarzy w rejonie olickim posiadają swoje bogactwa. Niektórzy Tatarzy odziedziczyli je po swoich przodkach, którzy otrzymali majątki i ziemię w uznaniu ich zasług w wojnach za panowania króla Jana Kazimierza, inni kupili je lub odziedziczyli w inny sposób. Dwory w Olicie, które należały do Tatarów to: Skersabaliai, Parausiai, Dęmbowyrog, Vilkabaliai, Vinkšnupiai, Patilčiai, Pilakalniai i Borovžčyzna.
W 1782 r. mapa obszaru ekonomicznego Olity, która jest przechowywana w archiwum w Warszawie, pokazuje Vinkšnupiai. Wyjaśnienie stwierdza, że zaznaczone na żółto Dwory z ziemią należały do 7 Tatarów, które obejmowały Vinkšnupiai, Vilkabaliai, Piliakalniai, Patilčiai. Również Vinksnupiai miało zaznaczone budynki na tej mapie.
W 1793 r. mapa okolic Trok pokazuje Vinkšnupiai na granicy Trok i Kowna.
W 1808 roku Vinkšnupiai zostało zaznaczone na planie Księstwa Warszawskiego jako wieś „po obu stronach drogi”. Na tej samej mapie zaznaczono również Dom Modlitwy.
Vinkšnupiai zostało również zaznaczone na specjalnej mapie sporządzonej w latach 1806-1836 przez Daniela Reymanna (pruskiego kartografa). Vinkšnupiai zostało oznaczone specjalnym znakiem z flagą, który pokazuje, że Dwór istniał jako oddzielna jednostka rządząca i nie był folwarkiem (czyli posiadłością wiejską, której historyczne znaczenie to „odległa farma ze spichrzem na dziesięcinę (jedna dziesiąta rocznych produktów lub dochodów) należąca do pana”).
W połowie XIX wieku na mapie guberni suwalskiej zaznaczono różnymi kolorami narodowości mieszkańców. Vinkšnupiai było zaznaczone na różowo, co oznaczało, że mieszkali tam Tatarzy.
W 1861 r. w Warszawie powstały plany architektoniczne budowy murowanego meczetu obok cmentarza w Vinkšnupiai, ale projekt nie został ukończony – drewniany meczet został zbudowany, ale został zburzony podczas II wojny światowej. Na mapie projektu zaznaczono Dwór wraz z otaczającymi go budynkami gospodarczymi.
Dziś obok Dworu znajduje się stary cmentarz tatarski. Jest to kolejny dowód na to, że dawno temu tereny te były zamieszkiwane przez Tatarów.
W XIX wieku Vinkšnupiai nie należało ani do Bartininkai, ani Valaviciai, ani Karakreslis, ale plany wskazywały je jako oddzielną jednostkę gospodarczą.
W 1856 r. jednostka gospodarcza Bartininkai pokazuje wieś Vinkšnupiai i Dwór – ale tylko nazwy.
W 1863 r. członkiem ruchu oporu był Samuel Baranowski (Samuelis Baranauskas). Wkrótce Baranowski stracił władzę w okolicy, a podczas buntu Vinkšnupiai zostało przekazane Polakowi Tomasowi Volskisowi.
W katalogu „Słownik geograficzny” z 1882 r. opisano, że Vinkšnupiai to wieś i folwark w jednostce administracyjnej Vilkaviskis (która miała własną władzę rządzącą), powiecie i parafii Bartninkai. Tutaj znajdował się jedyny w Królestwie Polskim drewniany meczet (zwany ubogim), który był w dość złym stanie. W 1858 r. w guberni augustowskiej było ogółem 155 Tatarów, w tym 76 mężczyzn i 79 kobiet. W 1866 r. liczba ta wzrosła do 171. W 1884 r. były już dwa budynki murowane (stodoła stoi do dziś) i 13 drewnianych.
Obecny Dwór z czerwonej cegły został zapisany w 1923 roku jako nowy budynek (zgodnie z wyrazem architektonicznym może to być początek XX wieku w 1914 roku). Według danych ośrodka rejestru dwór został zbudowany w 1904 roku. W tym samym czasie odnotowano sad o powierzchni ponad 3,5 hektara z 320 roślinami oraz ogromny park, w którym odnotowano 800 drzew o pniach powyżej 25 cm.
Dwór w Vinkšnupiai w okresie międzywojennym
W 1923 r. w okresie reformy rolnej zaczęto dzielić grunty dworu. Właścicielka Dworu Stase Volskaite odziedziczyła Dwór po swoim ojcu Tomasie Boleslovie Mecislovie Volskisie, który zmarł w 1920 roku. 165,2275 ha ziemi zostało przejęte przez rząd. Sądy toczyły się w okresie międzywojennym, a Stanislava Volskiene (mama Stase Volskaite) w 1928 roku zdołała odzyskać 70 ha ziemi w Vinkšnupiai. Zgodnie z radą jej brata, generała broni Bronislava Skomskisa.
W 1925 roku ziemia Dworu w Vinkšnupiai została podzielona na działki, co zostało zaznaczone na mapie, ale nie było szczegółowego planu samego Dworu.
Stase Volskyte wyszła za mąż za Eduardasa Hawryłkiewicza (Eduardas Havrilkevicius) i w 1938 r. urodził im się pierwszy syn Tomasz Hawryłkiewicz (Tomasas Havrilkevicius). W 1941 r. rodzina została wywieziona na Syberię, w okolice Krestowaja. Kiedy Tomasz Hawryłkiewicz miał 19 lat, wrócił z Syberii do Polski i zmarł w 2016 r. i został pochowany w Lublinie (Polska).
W 1939 r. we Dworze ukrywał się wraz z rodziną przyszły generał i pierwszy prezydent RP Wojciech Jaruzelski.
W 1941 roku budynek Dworu został znacjonalizowany i podzielony na 9 mieszkań, które były zamieszkiwane do 2012 roku.
Architektura Dworu w Vinkšnupiai
Dwór z czerwonej cegły posiada cechy stylu neogotyckiego i neoklasycystycznego. Nie sposób nie zauważyć starożytnego przepychu jego łukowatego portyku i balkonu. Dwór na planie prostokąta, murowany z czerwonej cegły, jednopiętrowy, z poddaszem i łukowatym portykiem, na szczycie którego dawniej znajdował się balkon. Dach Dworu jest dwuspadowy i pokryty łupkiem. Centralną część budynku podkreśla wysunięty portyk, zadaszona konstrukcja, wsparta na masywnych pilastrach i spiczastych łukach. Trójkątny fronton wieńczy drzwi wejściowe na balkon poddasza. Otwory okienne i drzwiowe są rozmieszczone symetrycznie (niektóre z nich są poszerzone lub otynkowane). Świetliki na poddaszu są półokrągłe.
Wzrok każdego przyciągają piękne kafle w kwiatowych wzorach pokrywające niektóre z pozostałych kominków. Stodoła ma kształt prostokąta, jest budynkiem parterowym z zadaszeniem, zbudowanym z czerwonej cegły i otynkowanym. Dach jest dwuspadowy, pokryty łupkiem, pod którym wciąż można znaleźć resztki drewnianego gontu. Wystrój budynku zawiera elementy rustykalne i piaskowe. We wschodniej części budynku znajduje się dobudówka z cegły wapniowo-krzemianowej wybudowana w czasach radzieckich (nie pokrywa się z wysokością całego budynku).
Dwór obecnie
14 listopada 2008 roku Dwór został uznany jako będący w stanie zrujnowania, ale nadal pozostawał zamieszkany do około 2012 roku.
16 grudnia 2008 r. Dwór został zarejestrowany jako dziedzictwo o wartości kulturowej i od tego czasu znajdował się pod kontrolą gminy Wyłkowyszki (Vilkaviskis). W zachodniej części obszaru, rząd pozostałych drzew oznaczał dawną granicę terenu.
Od 7 października 2009 roku Dwór w Vinkšnupiai znajdował się na liście obiektów przeznaczonych do prywatyzacji (uchwała została opublikowana: Dz. Urz., 1998, nr 21-537), ale przez długi czas pozostawał bez właściciela.
27 lutego 2023 r. instytucja publiczna „Klasikos projektai” zakupiła Dwór. 8 marca 2023 r. utworzono Fundusz wsparcia Dworu w Vinkšnupiai w celu odrestaurowania budynku. 19 kwietnia 2023 r. VšĮ „Klasikos projektai” zakupiła Stodołę, która znajduje się obok Dworu.
Vinkšnupiai w publikacjach
About Vinkšnupiai from page 255 Information found on https://punskas.pl/